Palantíry były magicznymi kamieniami w kształcie kuli, stworzonymi przez elfy z Valinoru, najprawdopodobniej przez Ñoldorów, a konkretnie przez Fëanora. Były zrobione z czarnego nieprzejrzystego kryształu o dużej twardości i wytrzymałości, którego nie dało się stłuc. Średnice palantírów wahały się od 1 stopy najpewniej do trzech zależnie od możliwości. Ich główną właściwością było to, że umożliwiały komunikację pomiędzy osobami, które spojrzały w ich głąb. Nie można było nic usłyszeć przez palantír, lecz można było odczytywać myśli. Jednak istoty obdarzone silną wolą mogły również oglądać dowolne miejsce na świecie wykorzystując palantír. Kontakt myślowy z istotami wrogo nastawionymi do rozmówcy, mógł być niekiedy dla niego szkodliwy - tak było zwykle w przypadku rozmów z Sauronem. Jeśli palantírem nie kierował wprawny umysł pokazywał on (jak sie wydawało) chaotyczne wizje. Gdyby umieścić palantír w wysokim punkcie pokazywałby on obraz odległy, zamazany, zamglony na krawędziach.

Zostało stworzonych wiele tych kamieni, ale ich liczba nie jest dokładnie znana (najprawdopodobniej osiem). Poszczególne z nich różniły się od siebie wielkością, jak również posiadaną mocą. Niektóre miały władzę nad innymi, a każdy z nich był wykorzystywany do nieco innych zadań, co było związane z ich umiejscowieniem i wolą prawowitych posiadaczy, którzy mogli narzucić im różne ograniczenia. Np. Kryształ Elendila został przez niego ustawiony tak by spoglądać aż na Tol Eresseę. W Śródziemiu znajdowało się siedem palantírów, przywiezionych po upadku Westernesse przez Elendila i jego synów. Trzy palantíry zostały przekazane do skarbca Arnoru, a cztery służyły Gondorowi.

Poza Śródziemiem wiadomo tylko o jednym Palantírze, Głównym, kontrolującym wszystkie inne. Znajdował się on na Tol Eressei, w wieży Avallonë i należał do elfów.

W tej Grze Władca Pierścieni dzięki palantírom można w walce gdy ktoś już zrobi ruch napisać że przewidziałeś ten ruch i uniknąłeś go, lecz palantíra można użyć tylko raz na walkę.